W serii eksperymentów na śpiących myszach naukowcy z Duke University Medical Center wykazali, że część mózgu, która przetwarza zapachy, rzeczywiście jest kluczem do kształtowania długotrwałych wspomnień. Zwłaszcza tych, które mają związek z innymi osobami.
Marcel Proust miał rację. Kiedy zanurzył ciastko w herbacie, charakterystyczny zapach, który wówczas się unosił, otworzył bramę do pamięci pisarza. Chyba każdy z nas może przypomnieć sobie sytuację, w której wszedł do pokoju i powąchał coś, co przywołało żywe i emocjonalne wspomnienia o niewidzianym od lat członku rodziny. Ten fenomen poddali rozpoznaniu na poziomie komórkowym badacze z Duke University.
Jak tworzy się pamięć o zapachach?
Ekipa z Uniwersytetu podała myszom znieczulenie. Uwolnienie noradrenaliny wyzwalała elektroda i zapach jedzenia lub moczu innego gryzonia. W istocie naukowcy odtworzyli reakcję chemiczną, która towarzyszyłaby myszy podczas porodu. Po sprowokowaniu aktywności noradrenaliny zaobserwowano redukcję neuronów średnio o 40%. A to oznacza, że w tym momencie utworzyła się pamięć o zapachu. Następnego dnia, gdy gryzonie nie spały, zauważono zmiany w zachowaniu w reakcji na zapachy. Jest to dowód na to, że myszy zapamiętały zapachy, które rozpylano podczas ich snu.
Badanie pamięci na poziomie komórkowym
Amerykańscy uczeni zbadali, jak silne wspomnienia formują się poprzez wytwarzanie nowych wspomnień w umysłach myszy będących pod wpływem środków uspokajających. Badacze monitorowali ich reakcje na bodźce wywołujące wspomnienia w momencie, gdy gryzonie już nie spały. Podejście naukowców pozwalało przeanalizować komórkowy „makijaż” pamięci, ocenić, jak zmieniają się neurony, gdy formuje się pamięć, i dowiedzieć się, w jaki sposób pamięć wpływa na zachowanie.
Rola noradrenaliny
Pobudzając produkcję noradrenaliny, substancji chemicznej obecnej w organizmie podczas silnych emocjonalnych stanów, jak podniecenie i strach, wytworzono u myszy wspomnienia. Zarówno u myszy, jak i ludzi obecność noradrenaliny wywołuje zmiany w centrum przetwarzania zapachów w mózgu, tj. w opuszce węchowej.
Noradrenalina i zapach kluczem do wytworzenia wspomnienia
Aby zwierzę sformułowało silne wspomnienie o innym zwierzęciu, konieczna jest obecność zapachu i noradrenaliny. Oba bodźce muszą pojawić się w tym samym czasie. Długotrwałe wspomnienia powstałe w tych warunkach często skutkują trwałymi zmianami w zachowaniu.
Dlaczego badali myszy pod narkozą?
Podczas snu aktywność mózgu łatwiej badać w sposób bardziej szczegółowy. Jeśli mysz byłaby świadoma, mogłaby formować wspomnienia z otaczającego ją środowiska. A tak, gdy się ją obudziło, można było dowiedzieć się, czego gryzoń się nauczył w trakcie snu.
